Waarom is iemand perfectionistisch? Het is een lastige vraag, omdat het kan ontstaan vanuit verschillende mogelijkheden. Het is mogelijk dat je je alleen tevreden voelt als je iets perfect uitvoert. Of je wilt afwijzing voorkomen als je een fout maakt. Er is niets mis mee om ergens goed in te willen worden, maar als je niet geniet van het proces, is er ergens iets fout gegaan. Als je je afvraagt “Waarom is iemand perfectionistisch?”, lees dan mijn nieuwste artikel waarin ik precies uitleg hoe het ontstaat en wat je het beste hiertegen kunt doen…
Hoe perfectionisme ontstaat
Steeds vaker komt het voor dat mensen in een burn-out terechtkomen vanwege perfectionisme. Dit gebeurd omdat zoveel van onszelf verwachten, dat we hierdoor helaas te ver gaan wat leidt tot stress. Een beetje stress is niet erg, maar als het te lang aanhoudt, wordt het een probleem. Dit geeft aan dat perfectionisme geen probleem hoeft te veroorzaken als je op tijd stopt en rust neemt. Het is juist goed als je ergens je best voor wilt doen en een mooi resultaat weet te bereiken. Doe dit nooit ten kosten van jezelf!
In de meeste gevallen ontstaat perfectionisme doordat je veel van jezelf verwacht, of doordat anderen vroeger veel van jou verwachtten en je deze verwachtingen hebt overgenomen. Dit kan zowel op een positieve als negatieve manier gebeuren. Zo kan het bijvoorbeeld zijn dat je ouders vroeger altijd trots op jou waren als je goede cijfers haalde op school. Als dit de enige momenten waren waarop je positieve bevestiging kreeg, kan dit ertoe leiden dat je als kind leert dat je alleen tevreden over jezelf kunt zijn als je goede resultaten behaalt.
Bij perfectionisme dat ontstaat vanuit een negatieve manier, gebeurt vaak het tegenovergestelde. Het ontstaat doordat je waarschijnlijk vaak negatief bent aangesproken op een manier die je als erg pijnlijk ervaart. Om dit te voorkomen, heb je onbewust een systeem aangenomen waarbij je ervoor zorgt dat je geen fouten maakt, zodat je nooit meer op een fout kunt worden afgewezen. Vooral deze vorm kan ervoor zorgen dat je bijvoorbeeld tijdens je werk vaak afvraagt of je het wel goed doet, uit angst om door je werkgever op een fout te worden aangesproken die je zelf niet zag aankomen.
Beide vormen van perfectionisme leiden tot problemen. Als je altijd alleen maar positieve aandacht kreeg als je iets goed deed, wordt het moeilijk om tevreden over jezelf te zijn als het steeds niet lukt om een goed resultaat te behalen. Hierdoor wordt jouw geluk erg afhankelijk van externe resultaten in plaats van dat je tevreden bent over wie jij als persoon bent. Ongeacht of alles goed of fout gaat, jij mag er zijn zoals je bent, en dat is voldoende.
Bij de negatieve vorm van perfectionisme die eerder werd aangegeven, vindt het tegenovergestelde plaats. Dit betekent dat je minder bezig bent met tevreden te zijn over jezelf, afhankelijk van het resultaat. Maar dat je juist probeert pijn te voorkomen door geen fouten te maken. Dit geeft aan dat je tevreden over jezelf kunt zijn, maar dat er nog steeds een angst bestaat voor andere mensen die jou mogelijk kunnen afwijzen op jouw functioneren.
Vooral in dit soort gevallen kan het voorkomen dat je liever andere mensen vermijdt. Als je geen andere mensen ziet, kunnen ze jou ook niet aanspreken op iets wat jij verkeerd doet, waardoor het leven makkelijker voelt. Het is goed mogelijk dat als je last ervaart van deze negatieve vorm van perfectionisme, je vaak eenzaam voelt, maar tegelijkertijd geen zin hebt om met vrienden af te spreken. Vooral als dit vrienden zijn die jou negatief beoordelen wanneer je iets aan hen vertelt.
De voor- en nadelen van perfectionisme
Het voordeel van perfectionisme is dat het jou in staat stelt om harder je best te doen dan anderen. Veel mensen met perfectionisme zijn vaak succesvol vanwege hun streven naar perfectie. Omdat ze nooit tevreden zijn over hoe ze het op dit moment doen, blijven ze zichzelf steeds opnieuw uitdagen om nog een stapje verder te komen dan waar ze nu zijn. Zou je bijvoorbeeld piano spelen, dan motiveert perfectionisme je om elke dag toe oefenen om net iets beter te worden dan je al was. Perfectionisme kan helpen om de motivatie te vinden om ergens goed in te worden.
Het nadeel van perfectionisme is dat het plezier weghaalt van wat je doet. Het is niet erg om een doel voor jezelf neer te zetten en te streven naar verbetering in iets wat voor jou belangrijk is. Maar als je bijvoorbeeld beter wilt worden in pianospelen, en elke dag dat je oefent voelt eerder als een last dan als plezier, dan gaat het de verkeerde kant op. Het is dus belangrijk om een manier voor jezelf te vinden waarin je jezelf uitdaagt, maar tegelijkertijd ook het plezier behoudt van het proces.
Perfectionisme kan er helaas voor zorgen dat alles wat je eerst heel leuk vond om te doen, na verloop van tijd voelt als een last, omdat je alleen nog maar bezig bent met wat er verkeerd is en niet meer geniet van wat je leuk vindt. Dit geeft aan dat perfectionisme vooral een probleem wordt als je het vanuit een verkeerde instelling gebruikt.
Als je iets doet wat je leuk vindt en je wilt hier graag zo goed mogelijk in worden, dan heb je de juiste instelling. Maar als je jezelf constant straft omdat je jezelf nooit goed genoeg vindt en helemaal niet geniet van het beter worden in wat je doet, dan is het duidelijk dat perfectionisme de verkeerde kant is opgegaan. Welke gedachten ervaar je als je iets oefent: vraag je je af hoe je beter kunt worden? Of ervaar je steeds dezelfde gedachten over waarom jij niet goed genoeg bent?
Het probleem bij perfectionisme is dat het vaak ontstaat vanuit een diep gevoel van depressie. Op het moment dat anderen aangeven dat ze tevreden zijn over jou, voel je je voor een kort moment weer gelukkig. Dit geeft aan dat het niet lukt om gelukkig te zijn met jezelf, waardoor je gaat zoeken naar bevestiging van buitenaf. Terwijl het veel sterker is om juist tevreden te zijn met jezelf, waardoor je alle bevestiging van anderen niet nodig hebt. Het is leuk als ze aangeven dat je iets goed doet, maar je bent er niet afhankelijk van.
Ergens goed in willen worden is een mooie karaktereigenschap als het oprecht vanuit jezelf komt. Maar als je dit doet omdat je ontevreden bent over jezelf, en je hebt goede resultaten nodig om je iets minder ongelukkig te voelen dan normaal, dan geeft het aan dat je iets perfects probeert uit te voeren om de verkeerde redenen.
Dit maakt het belangrijk om jezelf altijd af te vragen waarom je iets perfect wilt uitvoeren. En of je dit mogelijk doet om bepaalde pijn die je vaak ervaart te verbergen. Dit kan bijvoorbeeld zijn, zoals eerder aangegeven, dat je afwijzing probeert te voorkomen. Terwijl het goed mogelijk is dat andere mensen jou niet afwijzen als je een fout maakt. Dit kan je alleen ontdekken als je jezelf toestaat af en toe een fout te maken. Hierdoor ontdekt dat alles wat je dacht eigenlijk ontzettend meevalt.
Hoe je het beste kunt omgaan met perfectionisme
Ervaar jij vaak last van perfectionisme omdat het problemen en stress veroorzaakt? Dan is het belangrijk om te realiseren dat de goede eigenschap om graag ergens beter in te willen worden compleet is veranderd naar een slechte eigenschap waarvan je nu alleen nog maar veel last van ervaart. Dit geeft aan dat je niet compleet hoeft te stoppen met perfectionisme, maar dat je eerder wilt oefenen om het op een andere manier te benaderen, door je instelling te veranderen.
Dit lukt alleen als je diep naar de kern van het probleem gaat. Door eerlijk te worden met jezelf waarom je alles graag perfect wilt uitvoeren. In de meeste gevallen ontstaat dit gedrag doordat je graag iets wilt voorkomen, er bestaan vele mogelijkheden, wat het lastig maakt om goed te bepalen wat nu precies de kern van het probleem is.
Vaak wordt bij perfectionisme het advies gegeven dat je minder streng voor jezelf moet zijn en vaker moet toelaten dat je een fout mag maken. Als dit lukt, is het een mooie ontwikkeling, maar helaas is dit in de meeste gevallen niet voldoende. Dit komt omdat je waarschijnlijk nog steeds niet weet waar dit perfectionistische gedrag vandaan komt. Het enige wat je doet, is het gedrag een minder sterk maken, waardoor je er minder last van ervaart.
Zolang het niet duidelijk is wat het probleem is, gaat het niet weg. Want zou je bijvoorbeeld een sportblessure hebben doordat je steeds een verkeerde beweging maakt, dan zal deze altijd terugkomen als je niet doorhebt wat je fout doet. En natuurlijk lijkt het weg te gaan als je vaker rust neemt, maar uiteindelijk komt het altijd weer terug. In de meeste gevallen is het veel sterker om je gedrag compleet te veranderen, dan te proberen je gedrag te verminderen.
Hetzelfde geldt voor perfectionisme. Het is sterker om het gedrag compleet te veranderen dan om je perfectionisme neigingen kleiner te maken. Deze verandering in gedrag kan alleen plaatsvinden als je eenmaal ontdekt vanuit welke behoefte dit perfectionisme ontstaat. Welke andere invulling je aan deze behoefte zou kunnen geven waardoor je het niet meer hoeft op te lossen vanuit perfectionistisch gedrag.
Mag jij bijvoorbeeld erg perfectionistisch zijn op je werk, dan is werk natuurlijk niet het probleem, omdat dit gedrag waarschijnlijk vanuit je jeugd is ontstaan toen je dit werk nog niet had. Dit geeft aan dat je een probleem van vroeger op iets nieuws projecteert, wat hierdoor het probleem lijkt te zijn, dat is deze niet. Ben je bijvoorbeeld erg boos op jezelf dat je je werk niet goed hebt gedaan, dan is het belangrijk om te realiseren dat deze fouten op het werk niet het echte probleem zijn. Dat aanpassing op je werk niet zullen leiden tot een complete oplossing van het probleem.
Door voor jezelf te realiseren dat wat je op dit moment denkt vanuit perfectionisme, waarschijnlijk niet waar is, maar dat dit komt vanuit een veel dieper probleem. Geef je jezelf de kans om de echte kern van het probleem te ontdekken. In het geval je heel boos bent op jezelf omdat je iets niet perfect hebt uitgevoerd, stel jezelf dan de vraag: waar ben ik nu eigenlijk echt boos over?
Want pas op het moment dat je zelf echt goed doorhebt, geef je jezelf de kans om andere keuzes te maken en jezelf op een andere manier te beoordelen. Goed en fout bestaat niet, alleen jouw oordeel maakt iets goed of fout. Sommige mensen zijn tevreden over een bepaald resultaat, terwijl anderen dit als slecht beoordelen. Dit geeft aan dat niets goed of slecht is, maar het is jouw instelling die het op deze manier beoordeelt.
Je zult zien dat op het moment dat het lukt om niet meer te leven vanuit het vermijden van pijn, maar juist alles te doen omdat je het leuk vindt, door te leven vanuit een instelling die jou het meest plezier geeft. Het hierdoor vaker lukt om minder last te hebben van het perfectionistische gedrag.
geen reactie